Talerz ścienny, 1789 r.

proweniencja: Prusy Królewskie, Kwidzyn?

warsztat: lokalny

fajans pomorski; glina, obtaczanie na kole, obróbka ręczna, szkliwienie, malowanie na surowym szkliwie związkami manganu (braunsztyn) i miedzi (grynszpan), wypał tradycyjny

wymiary: ⌀ 35 cm

data utraty dzieła: po 1945 r.

Inw. HMM/1014

Talerz został podarowany w 1926 roku przez Libutzkiego, ucznia II klasy gimnazjum z Licza pod Kwidzynem. Był uszkodzony, ale niezwykle interesujący. Waldemar Heym przyjął dar do zbiorów Muzeum Regionalnego w Kwidzynie i wycenił na 10 marek.

Talerz ścienny, okrągły, płaski, o lustrze przechodzącym płynnie w miseczkowaty, niski wrąb. Krawędzie kołnierza podkreślone grubszymi obwódkami. Dekoracja malowana. Na powierzchni lustra centralnie umieszczona doniczka na trzech kulistych nóżkach, z której prosto i na boki wyrastają tulipany w kolorze fioletowym o różnym natężeniu, czasami z zielonymi środkami. Donica o walorowanej powierzchni brązowo-fioletowej dzieli umieszczoną poniżej datę zapisaną w kolorze zielonym. Przed nią umieszczono cyfry 1 i 7 za nią 8 i 9. Na kołnierzu motyw falistej fioletowo-brązowej wici z drobnymi, łukowo wygiętymi, zielonymi liśćmi.

Określenie kolorystyki możliwe było dzięki zapisowi w księdze inwentarzowej oraz dzięki temu, iż powszechnie wiadome jest, że pigmenty zawierające związki miedzi rozlewają się jak atrament na bibule, dając niejednokrotnie niezamierzone kleksy.

Talerz ten, jako wyrób rodzimego garncarstwa był już wówczas cennym eksponatem, zachowało się bowiem niewiele potwierdzonych wyrobów garncarskich, nazywanych powszechnie fajansem pomorskim. Wspominał o tym na łamach czasopisma „Cicerone” dr Hans Friedrich Secker, ówczesny badacz problemu i jednocześnie dyrektor Muzeum Miejskiego i Rzemiosł Artystycznych w Gdańsku.

Lit.: H.F. Secker, Die alte Töpferkunst Danzigs und seine Nachbarstädte, Der Cicerone 7 (1915), s. 241‒258.

(oprac. dr B. Pospieszna)