W ramach cyklu opisującego przygotowania wydawnicze Inwentarza Blella, zaprezentujemy problem interpretacji zapisów zawartych w tym źródle na przykładzie jednego z nich.
W Dziale D, zatytułowanym Broń ludów Europy, od końca epoki żelaza do współczesności, w poddziale oznaczonym literą h i nagłówkiem Różne wyposażenie bojowe zapisano:
1 żelazna rama łóżka polowego (Napoleon I spał w nim w Świątkach w 1807 r. przed bitwą pod Lidzbarkiem Warmińskim; od rodziny proboszcza Lehmanna ze Świątek)
Przedmiot w zbiorze Blella otrzymał numer inwentarzowy № 1603. Zabytek nie został zarejestrowany na kartach Roczników Odbudowy Zamku Malborskiego (Marienburg Baujahr), dlatego niewiele wiemy o jego wyglądzie. Wpis wskazuje na zastosowanie metalu jako materiału konstrukcyjnego mebla, natomiast informacje dotyczą kontekstu historycznego, który był powodem włączenia pospolitego mebla z końca XVIII lub pocz. XIX wieku do zbioru kolekcjonera z Bogatyńskiego.
Zawarte odwołania do osób i wydarzeń nie sprawiają problemów identyfikacyjnych. Odnoszą do bitwy stoczonej 10 czerwca 1807 roku pomiędzy armią cesarza Francuzów Napoleona I, a wojskami koalicji Prus i Rosji. Historycznie potwierdzone jest zajęcie przez Francuzów miejscowości Heiligenthal, czyli dzisiejszych Świątek, na cztery dni przed datą bitwy. Pozyskanie mebla od spadkobierców miejscowego proboszcza również znajduje poświadczenie w faktach historycznych – ksiądz Ignatz Lehmann zmarł w sierpniu 1850 roku, czyli w czasie gdy Blell nie tworzył jeszcze swojego zbioru. Zupełnie innym zagadnieniem jest wiarygodność rodzinnej tradycji, mówiącej o epizodycznym użytkowaniu łóżka przez Napoleona. Nie wiemy przecież czy przekaz ten dotarł do Blella osobiście od księdza Lehmanna, czy już pośrednio od członków jego rodziny.
Pozostawiając takie nie dające się rozstrzygnąć dywagacje, czy słynący z ogromnych możliwości regeneracyjnych wódz Francuzów rzeczywiście spał w łóżku na plebanii w Świątkach, choć sama ewentualność jego tam obecności wydaje się być wysoce wiarygodną informacją, należy zwrócić uwagę, że tak skonstruowany zapis w Inwentarzu nie daje jednoznacznej możliwości stwierdzenia o jakim rodzaju mebla jest mowa. Nie rozstrzygniemy czy Blell wszedł w posiadanie wojskowego, francuskiego łóżka polowego, czy cywilnego łoża z żeliwa lub żelaznych prętów (bez siennika czy materaca), bo zapis mówi wyraźnie o ramie łóżka polowego. Nie jest jasne, czy mebel ów był własnością proboszcza, podniesionym do rangi pamiątki przez użycie go przez wodza Francuzów (choćby w wymiarze przycupnięcia lub krótkiej drzemki), czy pozostawionym u niego sprzętem wojskowym. Wątpliwość ta istnieje, mimo wyraźnie zaznaczonej we wpisie funkcji, ponieważ użytkowanie łóżka polowego w pomieszczeniu mieszkalnym, w którym z pewnością były meble do spania wydaje się co najmniej dziwne. Oczywiście istnieje możliwość, że istotnie było to łóżko polowe, wówczas jednak najbardziej prawdopodobnym jest, że zostało zabrane z pobojowiska, a jego związek z cesarzem był bardziej symboliczny niż rzeczywisty.
(oprac. B. Butryn)