Łoże baldachimowe

autor: Otto Römer (?)

miejsce powstania: Elbląg / Malbork (?)

czas powstania: ok. 1899 rok

materiał: drewno dębowe

technika: stolarka, snycerka

wymiary: ok. wys. 203 cm, szer. 204 cm, gł. 110 cm

sygnatury: brak

numer przedwojennego inwentarza: brak danych

data utraty dzieła: zniszczone w 1945 roku (lub krótko po)

Mebel umieszczony został w niszy ściany południowej, na najwyższej (szóstej) kondygnacji Wieży Kleszej, zwanej refektarzem kapelana. Łóżko w konstrukcji stojakowej, złożone z dwóch skrzyniowych ścianek: wezgłowia i przeciwległej, bocznych – w postaci deski, oraz baldachimu wysklepionego deskami. Baldachim o przekroju łuku odcinkowego, dostosowanego do kształtu wysklepienia niszy. Ściana wezgłowia z dekoracyjną głęboką półką, pokryta płaskim reliefem o motywie akantu. Analogiczna dekoracja na licu mebla, w dolnej partii wyższego reliefu trzy prostokątne pola z dekoracją maswerkową. Listwa licowa baldachimu dekorowana krenelażem.

Mebel był pastiszem tyrolskiego łoża baldachimowego wykonanego na przełomie XV i XVI w. W ostatniej ćwierci XIX w. oryginał znajdował się w zbiorach hrabiego Johanna Nepomuka Wilczka (7 XII 1837–27 I 1922) w zamku Kreuzenstein pod Wiedniem. Ten austriacki arystokrata, polarnik, kolekcjoner i mecenas sztuki, był inicjatorem restauracji zamku (1874–1906), w którym umieścił swoją kolekcję.

Sięgając po wzór z kolekcji Wilczka, projektanci wnętrza tej najbardziej okazałej komnaty Wieży Kleszej, kierowani przez architekta i konserwatora Conrada Steinbrechta, dokonali wyboru estetycznego kosztem historycznej spójności. Choć metoda powielania form istniejących zabytków miała gwarantować rzetelność tworzonych projektów, to wzorowanie się na przedmiotach z okresu kiedy zamek nie był już siedzibą konwentu zaburzało wiarygodność kreowanej rekonstrukcji.

Wnętrze refektarza kapelana w lutym i marcu 1945 roku zostało mocno zniszczone. Ostrzał Wieży Kleszej doprowadził do zawalenia sklepienia gwiaździstego. Choć dość głęboka nisza, w której umieszczono mebel stwarzała dużą możliwość jego przetrwania, nie odnaleziono żadnych elementów drewnianego wyposażenia tej sali, z czego należy wnioskować że mogły zostać usunięte wraz z gruzem.

(oprac. B. Butryn)