Rys. Friedrich Bernhard Werner (1690–1776), po 1727 (?), wyd. Jeremias Wolffs Erben (spadkobiercy Jeremiasa Wolffa: Johann Balthasar Probst, Johann Friedrich Probst, Georg Balthasar Probst), Augsburg pomiędzy 1727–1754
W kadrze kompozycji, na rzece pośrodku: Nogath Fluss
Papier, miedzioryt
Nabyty przez Towarzystwo Odbudowy i Upiększania Zamku Malborskiego w okresie 1905–1908; przechowywany na Przedzamczu w dawnym Heimatmuseum
W poziomym kadrze ryciny widok zamku i miasta ujęty zza Nogatu, na tle okolicznego pejzażu żuławskiego, w głębi kompozycji przechodzącego w liczne pagórki. Na pierwszym planie nadrzeczny trakt ożywiony figuralnym sztafażem; po prawej niskie zabudowania na nabrzeżu Kałdowa przedzielone drzewami z ulistnionymi koronami. Na rzece łodzie i tratwy, pośrodku drewniany most prowadzący do Baszt Mostowych. Za Nogatem szeroka panorama zamku i miasta; zespół zamkowy przedstawiony schematycznie, w dużym uproszczeniu, z murami obronnymi i wieżami od strony rzeki. Bryła Zamku Wysokiego zaakcentowana wieżą główną zwieńczoną krenelażem; Pałac Wielkich Mistrzów i skrzydło zachodnie Zamku Średniego ukazane w ogólnych zarysach; na Podzamczu nowożytna zabudowa rzemieślnicza, od północy rozciąga się rozległe Przedzamcze z budynkami gospodarczymi. W obrębie Starego Miasta (po prawej) otoczonego murem obronnym czytelne bryły kościoła farnego św. Jana i ratusza; na przedmieściach sylweta kościoła św. Jerzego.
Autorem pierwowzoru rysunkowego miedziorytu jest śląski artysta, inżynier, geometra i podróżnik Friedrich Bernhard Werner, który na podstawie umowy zawartej ok. 1727 roku z wydawcą augsburskim, Johannem Balthasarem Probstem, zobowiązał się do wykonania rysunków do serii sztychów wielkiego formatu, przedstawiających widoki znanych miast europejskich. Podróż studyjną do Polski i Prus (o której wspomina w autobiografii), bogatą w różne przygody, odbył jeszcze w tym samym roku. Odwiedził wówczas m.in. Gdańsk, Malbork, Elbląg i Królewiec.
Zamieszczona w roku 1908 w Sprawozdaniu z działalności Towarzystwa reprodukcja ryciny Wernera nie ukazuje jej w całości. Perspektywa widoku ogranicza się tu do pokrzyżackiej warowni i przyległego doń miasteczka. Na innych odbitkach zachowanych w polskich kolekcjach muzealnych widnieje rozbudowana legenda wraz z danymi wydawniczymi. Na wstędze pośrodku sztychu napis tytułowy: Marienburg; na rzece dwukrotnie: Nogath Fluss. U dołu, parzyście, w pięciu rzędach: 1. Das alte Schloss.. 2. Das neue Schloss / 3. Das äussere Schloss. 4. S. Laurentz Kirchl. / 5. Das Sand Thor. 6. Die Pfarr. Kirch / 7. Das Rath Haus. 8. Das Marien Thor. / w ostatnim pojedynczo: 9. Lutherische Kirch in der Vorstadt. Poniżej po lewej: F.B. Werner del.; pośrodku: Cum Privil. Sac. Caes. Maj.; po prawej: Heared. Ierem. Wolffy excud. Aug. Vind.
(opr. Justyna Lijka)
