Ksawery Antoni Świerkowski (1897−1979)

Bibliotekarz, bibliograf, historyk książki. Zawodowo z książką i bibliotekarstwem związał się po przesiedleniu do Warszawy, gdzie otrzymał posadę w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie. Było to w roku 1922 roku, a za sobą miał już epizod związany z organizacją publicznej biblioteki w rodzinnej miejscowości. W tym okresie rozpoczął uzupełnianie braków swojego wykształcenia, rozpoczynając od kursu maturalnego i bibliotekarskiego (1922 rok), maturę zdobył w roku 1925, a w 1929 roku ukończył tytułem magistra studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Przez całe życie zawodowo związany był z wieloma bibliotekami m.in. Uniwersytecką w Warszawie, Ordynacji Krasińskich, z Warszawskim Biurem Biblioteki Polskiej w Paryżu, czy też Biblioteką Narodową. Pracował w Katedrze Historii Polski Nowożytnej Uniwersytetu Warszawskiego, Departamencie Budownictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych oraz Zarządzie Centralnym Ministerstwa Oświaty. Był niezwykle zaangażowany w sprawy książki i bibliotek, co udowodnił podczas wojny biorąc udział w licznych akcjach zabezpieczających na terenie Warszawy, chociażby Biblioteki Publicznej. Zaraz po wojnie otrzymał przydział do Ministerstwa Oświaty, gdzie jego głównym zadaniem było zajmowanie się zabezpieczaniem księgozbiorów różnych bibliotek.

Podczas kilkumiesięcznych podróży po całym kraju dwukrotnie odwiedził Malbork. Trasa jego pierwszej podróży, rozpoczętej 4 czerwca 1945 roku, wiodła m.in. przez Płońsk, Włocławek, Toruń, Kwidzyn, Sztum i Malbork. W tym czasie dokonano niezbędnego rozeznania w rozproszonych zbiorach. Ponownie w Malborku Świerkowski przebywał w dniach od 25 czerwca do 8 lipca 1945 roku. Wraz z Bogdanem Horodyskim oraz Wacławem Aluchną zabezpieczał zdeponowane przez Niemców bezcenne zbiory Biblioteki Miejskiej w Gdańsku oraz Seminarium Duchownego w Pelplinie. W tym czasie oprócz wspomnianych wyżej zbiorów delegacji udało się posegregować i pozostawić pod opieką Starostwa Powiatowego w Malborku szereg książek pochodzących ze wspólnej biblioteki Zarządu Obudowy Zamku (Schlossbauverwaltung Marienburg) i Towarzystwa Odbudowy i Upiększania Zamku Malborskiego (Verein für die Herstellung und Ausschmückung der Marienburg). Po latach Świerkowski zwrócił do Biblioteki Muzeum Zamkowego w Malborku starodruk z proweniencją Towarzystwa Odbudowy i Upiększania Zamku.

(oprac. A. Siuciak)