Atlas. Voyage dans la Russie Méridionale par le chevalier Gamba

autor: J.F. Gamba, ilustratorzy: G. Engelmann, P. Langlume

miejsce wydania: Paryż przez  C.J. Trouve

czas powstania: 1826

technika: druk, litografia

materiał: papier

wymiary: 338 x 252 mm

dawny numer inwentarzowy: W. Pr. 3908

data utraty dzieła: 1945 r.

Atlas, którego autorem był Jean François Gamba (1783–1833), francuski konsul królewski w Tibilis, został wydany w 1826 roku w Paryżu. Gamba pełnił funkcję konsula przez 10 lat. Z tego okresu zachowały się raporty oraz szereg korespondencji, którą prowadził w czasie swojej urzędniczej pracy. Dokumenty obecnie przechowywane są w archiwach francuskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Wśród wielu korespondentów konsula pojawia się m.in. nazwisko księcia Edwarda Raczyńskiego, polskiego dyplomaty z Wielkopolski, podróżującego po Turcji w 1814 roku.

Atlas stanowi uzupełnienie dwutomowego dziennika podróży J.F. Gamby po Rosji południowej, m.in. po gruzińskich prowincjach Megrelia i Imeretia, leżących na Zakaukaziu. Do kwidzyńskiego muzeum trafiły wybrane litografie. Spośród 60 kart, w księdze inwentarzowej odnotowano niespełna połowę (27 kart). Ilustracje zostały wykonane przede wszystkim przez Godefroya Engelmanna (na podstawie rysunków Chopina). Artysta pochodzący z Miluzy techniki litografii nauczył się w Monachium i potem przeniósł ją na grunt francuski. Był jednym z pionierów chromolitografii, czyli barwnej litografii. Kilka kart z atlasu wykonał inny artysta, Pierre Langlume, pochodzący z Poitiers. Ilustracje zamieszczone w atlasie poza kilkoma pejzażami oraz elementami architektury w większości stanowiły przedstawienia ubiorów damskich i męskich, osób o określonej pozycji społecznej, przynależących do konkretnych grup etnicznych. W kwidzyńskich zbiorach muzealnych w 1943 roku znalazły się wizerunki Czerkiesów, Abchaza, Persów, Armeńczyków, Gruzinów i Turków. Kobiety w zwiewnych szatach, mężczyźni z bogato inkrustowaną bronią, naturalne futra, odmienne fryzury, nakrycia głowy, specyficzne obuwie tworzyły niezwykły koloryt. Stanowiły również  egzotyczną i jakże cenną ciekawostkę kwidzyńskiej kolekcji. Ten niekompletny przecież atlas został wówczas wyceniony na 120 marek niemieckich.

Pozyskane do zbiorów litografie zaginęły w 1945 r. Obecnie dzięki digitalizacji utracone dzieła można jednak oglądać m.in. na stronie Francuskiej Biblioteki Narodowej.

(oprac. J. Jezierska)