Warsztat: nieznany, prawdopodobnie z okolic Beijing (Pekin) lub Shenyang
Detal architektoniczny; glina palona; odciskanie w matrycy, obróbka ręczna, szkliwienie, wypalanie.
Wymiary: nieznane
Proweniencja: Chiny, dynastia Qing, okres cesarza Kangxi (1644–1722).
Akroterion z figurą mnicha taoistycznego siedzącego na ptaku fenghuang pochodził z daru przekazanego w 1909 roku przez Ernsta Börschmanna. Na podstawie analogicznych przykładów można przypuszczać, iż malborski egzemplarz miał wysokość około 29,5 cm oraz były szkliwiony w kolorach: żółtym w dwóch odcieniach, turkusowym i brunatnym. Kolory miały bardzo duże znaczenie symboliczne w kulturze Chin. Świetlisty, jasny kolor żółty był zwany imbirową żółcią i stał się bardzo modny w epoce cesarza Kangxi. Był przypisywany cesarzowi oraz klasztorom buddyjskim i taoistycznym. Kolor czarny czy brunatny z odcieniem czerwieni kojarzono z tajemnicą i magią. Jedynie kolor turkusowy (niebiesko-zielony) był pozbawiony znaczeń symbolicznych, ale wiemy z historii porcelany chińskiej, iż niezwykłą popularność zdobyły szkliwa o takiej barwie w XVIII wieku.
Chińskie akroteria umieszczane były na szczycie lub na zakończeniach głównej belki kalenicy dachu i nazywano je sowi ogon (chiń. chiwei), rybi ogon (chiń. yüwei) czy smoczy pysk (chiń. longwen). Malborski akroterion z figurą mnicha na ptaku fenghuang (pol. chiński feniks) przedstawia późną redakcję mitu o Laozi (pol. Stary Mistrz). Legendarny twórca taoizmu Laozi był symbolem długowieczności. Przedstawiano go, jako starca jadącego na bawole wodnym, ale w późniejszych mitach jego następcy tzw. Nieśmiertelni dosiadali wiatru i chmur, a mityczny ptak fenghuang symbolizował m.in. wiatr. Często ten ptak był mylony z feniksem, kogutem, bądź sową. Jednak jego skomplikowana budowa miała też odbicie w symbolice. Najczęściej uważano go za znak przypisany cesarzowej. W odniesieniu do miejsca lokalizacji malborski akroterion można zaliczyć do tzw. grupy sowich ogonów.
Źródło: APM, sygn. 206/549, s. 214–222; MBj. 1908, fot. 3; MBj 1910, fot. 5.
(oprac. dr B. Pospieszna)
