Grafika Mateusza Meriana Młodszego z „Theatri Europaei”, 1679 r.

autor: Matthaeus Merian Młodszy (1621‒1687)

rycina: Przemarsz wojsk brandenbursko-pruskich przeciwko szwedzkim nad Zalewem Kurońskim w styczniu 1679 roku

technika: miedzioryt

materiał: papier

wym.: 42,5 x 33,5 cm

inw. HMM 1954

data utraty dzieła: po 1945 r.

W 1931 roku Muzeum Regionalne w Kwidzynie weszło w posiadanie grafiki Mateusza Meriana Młodszego z dzieła Theatri Europaei oder Beschreibung der Denckwürdigisten Geschichten in Europa vom 1672 bis 1679, Eilffter Theil mit Kupferstücken gezieret und verlegt durch Matthaeum Merian, Caspar Merian und T.M. Götzens seel. Erben. Matth. Merian Inventor Melchior Küsell scul.

Nie podano w jaki sposób Heym wszedł w jej posiadanie. Wartość grafiki oszacowano wówczas na 10 marek.

21 tomowe dzieło historyczne „Theatri Europaei” wydawane było w latach 1633‒1738 w oficynie drukarskiej Mateusza Meriana. Do dziś stanowi jedno z ważniejszych źródeł dotyczących wojny trzydziestoletniej. Zawiera 720 miedziorytów: portretowych, kartograficznych, militarnych, sytuacyjnych, które oprócz Mateusza Meriana Starszego rytowali również jego dwaj synowie Mateusz Merian Młodszy i Caspar Merian, ale także Melchior Küsell. Zaginiona grafika pierwotnie zamieszczona była pomiędzy stronami 1450‒1451, natomiast tekst, który ilustrowała na stronach 1454−1455.

Jest to plan sytuacyjny potyczki nad Zalewem Kurońskim w trakcie wojny szwedzko-brandenburskiej w styczniu 1679 roku, szczegółowo opisany w kartuszu i legendzie. W centrum kompozycji w owalnym kartuszu zwieńczonym hełmem rycerskim z przyłbicą umieszczono następujący napis: „Eigentliche Abbildung des unvergleichlichᵙschleunigen Marches deß Durchleuchtigsten Fürstens und Herrns, Herrn Friedrich Wilhelms, Marggrafens zu Brandenburg, deß Herl. Röme. Reichs ErtzCämmerers und Churfürstens pp. Wie S ^r . Churf. Durchl. in Person mit dero Armée auß der Marck Brandenburg, in das Hertzogthum Preußen, innerhalb 15. Tagen, im Januario deß 1679 Jahres solchen verrichtet, und dero Hertzogthum von der daselbst gestandenen Königl.^en  Schwedischen Armée gäntzlich befreÿet hatt. Höchstged.^r S^r Churfürste, Durchl. Unterthänigst dediciret von Matth: Merian”. Na jednym ze sztandarów umieszczonych, jako panoplium za kartuszem na uwagę zasługuje łaciński napis „VENI VIDI VICI” (przybyłem- zobaczyłem-zwyciężyłem) użyty tu dla porównania z Juliuszem Cezarem i dla podkreślenia szybkości marszu wojsk oraz perfekcyjnej taktyki wojskowej Fryderyka Wilhelma I Brandenburskiego, Wielkiego Elektora.

(oprac. dr B. Pospieszna)