Na aukcji antykwarycznej, która odbyła się 19 maja b.r. w Warszawie, Muzeum Zamkowe w Malborku zakupiło starodruk pochodzący z dawnych, przedwojennych zbiorów zamku malborskiego. Znajdował się on w bibliotece numizmatycznej, utworzonej z inicjatywy Towarzystwa Odbudowy i Upiększania Zamku Malborskiego (Verein für die Herstellung und Ausschmückung der Marienburg). Geneza biblioteki sięga końca lat 90. XIX wieku i jest ściśle związana z kolekcją monet i medali. Kolekcja oraz specjalistyczny księgozbiór, służący jej naukowemu opracowaniu i użytkowaniu, mieściły się w komnacie skarbnika i sieni skarbca na Zamku Wysokim.
Więcej informacji na temat kolekcji oraz przynależnej do niej biblioteki można znaleźć w dostępnych opracowaniach m.in. w publikacji „Przywracanie historii. Losy malborskich zbiorów po II wojnie światowej: katalog wystawy czasowej”, która ukazała się drukiem w 2015 roku.
W tym miejscu warto poświęcić więcej uwagi zakupionemu starodrukowi, cennemu dla malborskiego zamku z racji swojej proweniencji, lecz nie tylko. Omawiany egzemplarz to katalog monet srebrnych pochodzących z Cesarskiego Gabinetu Monet w Wiedniu. Druk Monnoies en argent, qui composent une des differentes parties Cabinet Imperial, depuis les plus grandes pieces, jusqu‘ au florin inclusivement, wydany został w oficynie Jeana Thomasa Trattnera w Wiedniu w 1769 roku. Jest to nowa, poprawiona i poszerzona edycja dzieła z 1756 roku. Praca jest współoprawna z suplementem z 1770 roku (Supplément au catalogue des monnoies en argent…).
Katalog zawiera miedziorytnicze wizerunki monet (awers i rewers), tłoczone pojedynczymi stemplami każda, już po wydrukowaniu stosownych opisów. Zostały one usystematyzowane w kilku kategoriach, począwszy od monet papieży (od Klemensa VII do Benedykta XIV) i arcybiskupów, następnie opactw, zakonów oraz cesarzy i królów m.in. niemieckich, rosyjskich, angielskich, francuskich, także polskich (m.in. Zygmunta I, Władysława IV czy Stanisława Augusta). W dalszej części odnajdujemy monety elektorów i książąt suwerennych cesarstwu, palatynatów i innych księstw (również książąt pomorskich: Filipa I, Jana Fryderyka i Bogusława XIV).
Autorem opracowania jest Valentin Jameray Duval (1695−1775) francuski historyk i numizmatyk, pierwszy bibliotekarz księcia Lotaryngii Franciszka III. Po wyborze Franciszka na świętego cesarza rzymskiego, Duval podążył za nim do Wiednia, gdzie został mianowany Dyrektorem Cesarskiego Gabinetu Monet. To właśnie ten zbiór stał się podstawą dwutomowej pracy, która obejmowała wspomniany już wyżej katalog monet srebrnych (1756, 2 wyd. 1769) oraz katalog monet złotych (Monnoies en or, qui composent une des differentes parties du Cabinet de S.M. Ľ Empereur, depuis les plus grandes pieces jusqu’ aux plus petites 1759). Praca Duvala nie ma większej wartości naukowej, tak też była oceniana przez ówczesnych badaczy. Jest to usystematyzowany zbiór wizerunków monet wraz z bardzo skromnym podpisem, stanowi jednak doskonały materiał ikonograficzny.
Oba tomy do 1945 roku znajdowały się w zbiorach biblioteki numizmatycznej, mieszczącej się na Zamku Wysokim. Świadczą o tym stosowne pieczęcie i oznaczenia.
Katalog monet złotych szczęśliwie odzyskano w 1964 roku, dzięki darowi Archiwum Powiatowego w Malborku (dzisiaj Archiwum Państwowe w Malborku) i od tego czasu znajduje się w zbiorach biblioteki muzealnej. Zakupiony katalog monet srebrnych jest zatem wspaniałym uzupełnieniem posiadanego już zbioru.
(oprac. A. Siuciak)