Półmisek na pieczyste z dekoracją Willow Pattern, 1823–1840

proweniencja: Królestwo Wielkiej Brytanii, Staffordshire

warsztat: Charles James Mason Factory

materiał: kamionka angielska; typ ironstone, szkliwiona, druk transferowy zapewne w kolorze niebieskim, kobaltowym

technika: odcisk lub odlew w formie, szkliwienie, nakładanie druku transferowego, ponowne szkliwienie, kilkakrotne wypalanie

znak, napis: na spodzie naczynia sygnatura w postaci korony z napisem STONE CHINA.

wymiary: 38,2 x 30,5cm, wys. 5 cm

Inw. przedwojenny: HMM WPr. 395

data utraty dzieła: po 1945 r.

W 1925 roku Muzeum Regionalne w Kwidzynie otrzymało w darze od pana Martinsa, mieszkańca Różnowa (niem. Rosenau) pod Suszem angielski, kamionkowy półmisek (il. 1) ozdobiony pejzażem jeziora w stylu chińskim (motyw Zachodniego Jeziora). Jak zaznaczył Heym naczynie pochodziło z ośrodka ceramicznego w Staffordshire i było sygnowane koroną i napisem STONE CHINA (il. 2). Jego wartość oszacował na 15 marek.

Zaginiony przedmiot to duży, głębszy półmisek na pieczyste, o kształcie zbliżonym do owalu, o karbowanej krawędzi wylewu (il. 3). W owalnym lustrze umieszczono dekorację przedstawiającą chiński krajobraz nadwodny ze świątynią (pagodą), mostem i wyspą, typ willow pattern. Kołnierz naczynia szeroki, nieco wzniesiony i dekorowany ornamentem geometrycznym w typie kratki regencyjnej połączonej z elementami motywów chińskich takich jak motyle czy grzyb. Jak można domniemywać ze szkicu rysunkowego miseczkowaty wrąb był zaznaczony krawędzią lub malowaną obwódką. Prawdopodobnie drukowana, transferowa dekoracja była w kolorze niebieskim, kobaltowym na białym tle.

Było to naśladownictwo chińskich, porcelanowych naczyń w stylu Nanking z okresu ok. 1760–1820 z przedstawieniem nadwodnego pejzażu o tematyce inspirowanej poematem pt. „Zachodnie Jezioro”. Naczynia masowo przywożone na statkach były bardzo popularne w całej Europie (il. 4). W Królestwie Wielkiej Brytanii malarską dekorację pejzażową z takimi elementami jak płacząca wierzba, pagoda, trzech Chińczyków (Mędrców) na moście, jezioro z łódkami i ptaki w górze stosował m.in. garncarz William Turner w 1780 r., który pod nazwą willow opatentował ten wzór. A cztery lata później współpracujący z nim Josiah Spode młodszy z Longton wymyślił technikę mechanicznego jej przenoszenia na biskwitowy czerep naczynia za pomocą bibułki z obrazem odciśniętym z płyty graficznej, który następnie powlekano warstwą przezroczystego szkliwa i wypalano. Nazwano ją techniką druku transferowego. Patent na kamionkę żelazistą uzyskał Ch.J. Mason w 1813 r. Niewykluczone, że po zaślubieniu Sarah Spode Mason wszedł też w sposobność zdobienia willow w technice druku transferowego, co robił w zakładzie „The Crown” (Korona) po uzyskaniu patentu na kamionkę.

(oprac. dr B. Pospieszna)