Talerz okolicznościowy ‒ 650 lat Malborka, 1926 r.

proweniencja: Brandenburgia, Nowe Drezdenko (Vordamm)

zakład: Zjednoczenie Fabryk Fajansowych Velten-Drezdenko (Steingutfabriken Velten-Vordamm GmbH).

fajans, odlew z formy, szkliwienie, malowanie na surowym szkliwie związkami metali, wypał tradycyjny

wymiary: ø 40 cm

Inw. HMM/1084

data utraty dzieła: po 1945 r.

Talerz został zakupiony za 12 marek w 1926 roku od Paula Falka, właściciela księgarni „Dürerhaus”, która mieściła się w kamienicy przy Kratzhammer 10 w Malborku.

Duży, okrągły talerz ścienny ozdobiony malowaną w odcieniach brązu dekoracją, która przedstawiała w lustrze widok zachodniej elewacji ratusza malborskiego na tle kamieniczek Starego Miasta. Bardzo szeroki kołnierz naczynia podzielony został promieniście na sześć ornamentalnych rezerw oddzielonych od siebie motywem kłosa, które wykonano intensywnym kolorem niebieskim. Na osi pionowej w górnej rezerwie przedstawiono herb Malborka, w postaci trójwieżowej bramy miejskiej zamkniętej kratą, nad którą umieszczono tarczę krzyżacką. W dolnej rezerwie był napis w trzech rzędach: „‒650‒|Jahrfeier|1926”. Na osi poziomej, z dwóch stron były takie same zdwojone motywy heraldyczne w postaci dwóch par trójkątnych tarcz ze stylizowaną sylwetką orła na tle chorągwi z krzyżem wielkiego mistrza.

Na spodzie naczynia zapewne była marka fabryki Velten Vordamm i napis: „Dürerhaus Falk”, a poniżej „Marienburg Wpr.”, jak to widać na bliźniaczym egzemplarzu (MZM/M/48) z malborskich zbiorów Kolekcji Malborgiana, który muzeum otrzymało w darze w 2008 roku (il. 1‒2).

Kwidzyńskie zaginione muzealium było jednym z wielu talerzy, jakie z okazji 650 lecia miasta Malborka wykonała Fabryka Fajansu w Nowym Drezdenku, będąca jednym z „siostrzanych” zakładów brandenburskiej Fabryki Fajansu w Velten, pod Berlinem. Z powodu napisu własnościowego można zakładać, że zostały zamówione w fabryce przez właściciela księgarni. Projektantką dekoracji malarskiej mogła być Charlotta Hartmann, która od 1919 roku przejęła kierownictwo nad zakładem, a jej styl malowania odpowiadał temu, jaki był na talerzu okolicznościowym.

(oprac. dr B. Pospieszna)

Lit.: B. Pospieszna, A. Dobry, Ceramika europejska w zbiorach Muzeum Zamkowego w Malborku, Malbork 2018, s. 279‒280 [kat. II.16‒17].