proweniencja: Prusy Królewskie, Elbląg?
warsztat: nieznany
fajans pomorski; glina, obtaczanie na kole, obróbka ręczna, szkliwienie, malowanie na surowym szkliwie ołowiowo-cynowym związkami kobaltu, wypał tradycyjny
wymiary: ⌀ 32,5 cm
Inw. HMM/2251
data utraty dzieła: po 1945 r.
Talerz został zakupiony w 1934 roku od oferenta lub oferentki o nazwisku Broesik z Königshagen (obecnie Piastowo) pod Elblągiem za 40 marek.
Talerz okrągły. Określenie gliniany talerz chłopski (niem. ird. Bauernteller) przez W. Heyma daje nam wskazówkę, iż był to wyrób lokalny, a jego odwrocie nie było szkliwione. Zatem mógł on reprezentować typ naczyń powszechnie za H.F. Seckerem określanych, jako fajans pomorski. Dekoracja malarska na całej powierzchni talerza malowana niebieskim barwnikiem kobaltowym przedstawiała motyw tzw. sadzonki różnych kwiatów wyrastających z jednej łodyżki, które Heym utożsamiał z symbolem „drzewa życia”. Na kołnierzu tym samym barwnikiem malowana była przerywana wić roślinna. Duża średnica tego talerza sugeruje, że mógł być on używany do dekoracji wnętrza, co można było zaobserwować na podstawie znanych talerzy z fajansu pomorskiego ze zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku i Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu. Bardzo szkicowy rysunek nie pozwala na znalezienie w miarę dobrego przykładu naczynia o analogicznej dekoracji malarskiej (il. 2).
Lit.: H.F. Secker, Die alte Töpferkunst Danzigs und seiner Nachbarstädte, Der Cicerone 7 (1915), s. 241‒258; M. Marcinkowski, Fajans pomorski ze Starego Miasta w Elblągu, Elbląg 2011; B. Pospieszna, Dekoracje malarskie na ceramice pomorskiej w XVIII w., Gdańskie Studia Muzealne, t. 10 (2018), s. 41‒72.
(oprac. dr B. Pospieszna)
1. Inventar Heimat Museum in Marienwerder, s. 273, poz. 2251 (fragment).
2. Fragment talerza ze zbiorów Muzeum Zamkowego w Malborka.