proweniencja: Prusy Królewskie, Stolzenberg (dziś Chełm, dzielnica Gdańska)
warsztat: nieznany
fajans pomorski; glina żółta, szkliwo ołowiowo-cynowe, formowanie na kole i ręczne, malowanie na surowym szkliwie związkiem kobaltu, wypał tradycyjny
napis: po prawej i lewej stronie, w wewnętrznej części pierścienia data 1774
wymiary: wys. 23,5 cm
dawny numer inwentarzowy: Inw. HMM/1357
utrata zabytku: po 1945 r.
Stopa naczynia wysoka, stożkowata przechodząca w korpus o kształcie przypominającym oponę, stąd też określenie wazon pierścieniowy (niem. Ringvase). Wylew stożkowaty, rozchylony w kształcie lejka. Dekoracja malarska niebieska na białym tle. Na stopie charakterystyczne palmetki utworzone z pojedynczych kresek. Na pierścieniowym korpusie dekoracja składająca się z ośmiu pojedynczych gałązek kwiatowych skierowanych w lewo w ruchu wirowym. Na szyi wylewu trzy kwiatki na cienkich łodyżkach wyrastających z jednego miejsca. Ich kielichy uformowane trójkątnie z pojedynczych kresek jak palmetki na stopie. Na wewnętrznej powierzchni pierścienia, niestety niewidocznej ani na rysunku, ani na fotografii, była namalowana z prawej i lewej strony data [Anno] 1774.
W inwentarzu kwidzyńskim wazon ten został zarejestrowany w 1927 roku [il. 1]. Heym oszacował jego wartość na 30 marek. Nie wiadomo na jakich zasadach muzeum weszło w jego posiadanie, bowiem Heym nie odnotował tego. Zapisał tylko, że wazon w stylu holenderskim (niem. Vase Delfter Art) pochodził z kościoła pw. Matki Boskiej Różańcowej i św. Antoniego w Czarnym Dolnym (niem. Niedrzehren), gm. Gardeja. [il. 2]. Wiadomo z historii kościoła, że w XVIII wieku był on przebudowywany, zmieniano też jego wystrój. W 1735 roku ufundowano barokowy ołtarz główny, a w 1768 roku dzwony.
W XVII wieku w ośrodku ceramicznym Delft produkowano takiego kształtu dzbanki jako części serwisów kawowych. Najbardziej znany przykład naczynia, które wykonano w 1658 roku pochodzi z amsterdamskiego Rijksmuseum [il. 3]. Jednak dekoracja malarska ornamentu na stopie zaginionego wazonu wskazuje, że prawdopodobnie został on wyprodukowany przez partaczy garncarskich ze Stolzenbergu pod Gdańskiem. Jednym z ciekawszych przykładów na tę proweniencję jest mała czteropuklowa filiżanka [il. 4] ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Gdańsku.
Zob. D.F. Lunsingh Scheurleer, Delft. Niederländische Fayence, München 1984, s. 222‒223, il. 112; M. Marcinkowski, B. Pospieszna, Produkcja ceramiki w Chełmie pod Gdańskiem od końca XVII do początku XIX wieku, [w:] Historie gdańskich dzielnic, t. 1: Chełm, red. J. Dargacz, K. Kurkowska, P. Paluchowski, Gdańsk 2018, s. 188‒189, il. 20.
(oprac. dr B. Pospieszna)
Il. 1. Inventar Heimat Museum in Marienwerder, s. 139, poz. 1357.
il. 2. W. Heym, Das bauerliche Geschirr in Westpreußen, Jahrbuch für historische Volkskunde, Bd. III/IV (1934), s. 115, Taf. 24, Abb. 29a.
Il. 3. Dzbanek ze zbiorów Rijskmuseum w Amsterdamie; źródło: D.F. Lunsingh Scheurleer, Delft. Niederländische Fayence, München 1984, s. 222‒223, il. 112.
Il. 4. Filiżanka ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Gdańsku; fot. M. Marcinkowski.