Proweniencja: Wielka Brytania, Staffordshire, Burslem
Zakład: Etruria, Josiah Wedgwood&Sons
Znaki, napisy: na spodzie naczynia odciśnięty stempel z napisem „Wedgwood” oraz cyfra „2” i odwrócona bokiem litera „S” poniżej napisu.
Delikatna kamionka jaspisowa (ang. Jasperware) niebiesko-biała, mechaniczne aplikacje reliefowe, wykonane w technice Engine turning
Wymiary: nieznane
Inw. przedwojenny: HMM WPr. 493a−b
Utrata dzieła: 1945 r.
Bibl.: Inventar Heimat Museum Marienwerder 1925−1944, s. 43, poz. 493.
W 1925 roku pani Hulda Reinberger z Kwidzyna, wdowa po mistrzu piekarskim, podarowała do zbiorów kwidzyńskiego Muzeum Regionalnego kilka przedmiotów, pośród których znajdował się kubek z podstawkiem sygnowany marką Wedgwooda (ryc. 1). Jego wartość została oszacowana wysoko, bo na 50 marek.
a. Kubek koniczny, o lejkowato rozchylającym się wylewie. Na niebieskim korpusie białe, delikatne, reliefowe aplikacje. Z jednej strony naczynia scena przedstawiała dwa putta i Kupidyna łapiącego motyla oraz uskrzydloną postać Geniusza z paterą (?). Przedstawienia te oddzielone były od siebie motywem drzewa (ryc. 2).
b. Na okrągłym zapewne podstawku była aplika z przedstawieniem trzech tańczących Gracji (ang. Dancing Three Graces) oraz druga z dwoma uskrzydlonymi amorkami w okowach (kwiatowych?). Obie sceny również oddzielone zostały motywem drzewa.
————————————————————————————————————————————————-
W latach 1772–1774 Joshiah Wedgwood w zakładach „Etruria” w Burslem opracował masę ceramiczną bardzo drobno ziarnistą, o zabarwieniu śnieżysto-białym, przypominającym porcelanę, którą można było barwić w masie tlenkami metali i nadał jej nazwę kamionki jaspisowej. Barwił ją też powierzchniowo.
Kwidzyńskie naczynie wykonane było z niebieskiej kamionki jaspisowej. Natomiast dekoracyjne aplikacje wytłoczone zostały mechanicznie z białej masy jaspisowej. Scenę z puttami i motylem prawdopodobnie według rysunku Lady Diany Beauclerk (1724–1808) z lat 80. XVIII wieku wykonał utalentowany formierz William Hackwood (ok. 1757–1839), przez krótki okres pracujący w zakładzie Wedgwooda (ryc. 2). Przedstawienie Geniusza powstało zapewne z inspiracji malowidłem ściennym w jednym z domów w Pompejach, które odkryto w 1748 roku. W spisie aplik przy tym konkretnym wizerunku wymieniona jest Lady Templetown, jako autorka projektu (katalog Wedgwooda, VI edycja 1787). Scena na podstawku, zwłaszcza taniec trzech Gracji powstała przez inspirację takim przedstawieniem na antycznej wazie z kolekcji sir Williama Hamiltona lub – jak niektórzy z badaczy uważają – malowidłem ściennym z odkrytego w 1709 roku Herkulanum. Te antyczne lub mitologiczne wizerunki i sceny w większości wykonywał John Flaxman Jr. Jednak modelarzem tańca trzech Gracji mógł być artysta Edward Burch (1730–1814), gdyż jego nazwisko pojawiło się w katalogu firmy przy tym reliefie lub William Hackwood, którego brosza z tańcem trzech Gracji znajduje się w zbiorach Muzeum Sztuki w Birmingham. Nie wiadomo, który model takiej apliki był na podstawku kwidzyńskim (zob. N. Hudson Moore, Wedgwood and his Imitators, New York 1909, s. 54–66, https://ia802703.us.archive,org/34/items/wedgwoodhisimita00moorrich.pdf (24.07.2019); Wedgwood Ceramika XVIII–XX wieku z kolekcji Wedgwood Museum Trust w Barlaston, Potteries Museum&Art. Gallery w Stoke-on-Trent. Nottingham Castle Museum&City Gallery oraz ze zbiorów polskich, red. W. Załęska, Warszawa 2002, s. 103–136; https://artsbma.org/collection/brooch-the-three-graces/ (05.08.2019).
(oprac. dr B. Pospieszna)
Ryc. 1.
Ryc. 2.