Witraż „Aleksander” z Wielkiego Refektarza

proweniencja: Berlin?

warsztat: Franz Lauterbach

technika: witrażownictwo

materiał: szkło, ołów

data powstania: 1908−1909 r.

data utraty dzieła: lata 1945−1960

Witraż o wymiarach 55 x 158 cm, złożony z 3 kwater, oprawiony w prostokątną, drewnianą ramę z dwoma zawiasami i zawieszony na hakach lewego ościeża okna nr 4 po zachodniej stronie sali (patrz: rzut).

Pełnopostaciowy wizerunek Aleksandra Wielkiego (356–323 p.n.e.), króla Macedonii, jednego z najsłynniejszych wodzów i zdobywców w historii ludzkości. Młody mężczyzna ukazany en face, w lekkim kontrapoście. Ubrany w długi pancerz kolczy z kapturem i jasny kaftan bez rękawów. Na biodrach opięty szerokim pasem z dużą klamrą i przytroczonym do niego mieczem w pochwie i sztyletem – mizerykordią, połączonym dodatkowo łańcuszkiem z kaftanem. W prawej ręce trzyma włócznię wspartą na ziemi, lewa spoczywa na głowni miecza. Na głowie ma hełm typu łebka z nałożoną koroną królewską, na nogach stalowe nagolenniki i ostrogi. Na lewym barku ustawiona ukośnie tarcza z herbem przedstawiającym łeb konia, zapewne Bucefała, ulubionego rumaka monarchy. Nad głową inskrypcja: „Alexa/nder”, druga, nieczytelna, poniżej stóp. Ciemne tło przedstawienia wypełnione niewielkimi, prostokątnymi polami.

Jeden z witraży wchodzących w skład zespołu prezentującego poczet „Najlepszych Bohaterów” – cyklu ikonograficznego stworzonego ok. 1902 r. przez Conrada Steinbrechta z zamiarem wykorzystania w oknach  Wielkiego Refektarza, nawiązującego do znanego w średniowieczu motywu „Dziewięciu Bohaterów”.

Lit.: Geschäftsbericht des Vorstandes des Vereins für die Herstellung und Ausschmückung der Marienburg für die Zeit vom 1. Oktober 1902 bis zum 1. Oktober 1905, Danzig 1905, s. 5; R. Rząd, Zespoły heraldyczne w dekoracji Wielkiego Refektarza na Zamku Średnim w Malborku w XIX i XX wieku, Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, Nowa Seria, t. 1 (12), 1993, s. 121−123.

(oprac. R. Rząd)