Replika średniowiecznych terakotowych podstaw rożna, po 1897 r.

proweniencja: Prusy Zachodnie, Malbork

zakład: prawdopodobnie cegielnia w Kałdowie (niem. Marienburger Ziegelei und Tonwarenfabrik in Kalthof)

materiał: terakota, glina żelazista

technika: odciskanie w matrycy, wycinanie wg szablonu, dekoracja stemplowa, suszenie, wypalanie

wymiary: wys. 25 cm; szer. 35 cm; głęb. 12 cm

nr inw.: nieznany

data utraty dzieła: po 1945 r.

Dwie masywne formy ceramiczne, w widoku bocznym przypominające ściętą piramidę. Od strony frontalnej dolna część o formie prostokąta stanowiła podstawę, a górna w kształcie półkolistej tarczy z okrągłymi wycięciami w polu i półkulistymi na krawędzi była główną podporą dla metalowych szpadek rożna, na które nabijane były kurczęta, kaczki, bażanty, kuropatwy, przepiórki, czy nawet gołębie. Na licowych powierzchniach obu podstaw były odciśnięte dekoracyjne stemple w kształcie gwiazd, wieloboków i kół.

Przystępując do aranżacji wnętrza kuchni konwentu na Zamku Wysokim konserwator Conrad Steinbrecht poszukiwał w różnych muzeach i kolekcjach prywatnych odpowiednich akcesoriów kuchennych. W norymberskim muzeum odnalazł terakotowe podpórki pod szpadki rożna do opiekania drobiu. 6 listopada 1897 roku wykonano dla Zarządu Odbudowy Zamku rysunek inwentaryzacyjny tych podpór wraz z uwagą norymberskiego historyka Augusta Ottmara Essenweina (1831-1892) na ten temat [il. 1] i drugi rysunek projektowy [il. 2]. Na pocztówce z 1904 roku widzimy jednak, że na kamiennej płycie trzonu kuchennego pod okapem ustawione zostały dwie podpórki [il. 3], które były prawie identyczne w kształcie jak te z norymberskiego muzeum. Wykonane zostały najprawdopodobniej przez Carla Kuhnda w Malborskiej Cegielni i Fabryce Wyrobów Ceramicznych w Kałdowie. Według niemieckiego badacza, takie ceramiczne podstawki wykorzystywano pojedynczo, jak na odnalezionej przez niego miniaturze [il. 4], podpierając jeden koniec szpadki w otworze podstawy rożna, podczas gdy drugi zakończony był wygiętym uchwytem, dzięki któremu można było ją obracać nad ogniem.

Obecne podstawy rożna [il. 5] istniejące w ekspozycyjnej przestrzeni kuchni konwentu w zamku malborskim zostały wykonane przez Alinę Sawicką z Pracowni Konserwacji Ceramiki Muzeum Zamkowego w Malborku w 2009 roku na podstawie wymienionej dokumentacji rysunkowej oraz na podobnych materialnych elementach ze zbiorów Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu.

(oprac. dr B. Pospieszna)