Warsztat: nieznany
Napisy: w naczółku malowany monogram „GSG”w medalionie oraz data roczna „1798”.
Wyrób garncarski złożony z dwóch rodzajów kafli; odciskanie z matryc, obróbka ręczna, szkliwienie, malowanie związkami kobaltu, manganu i miedzi na surowym szkliwie cynowym oraz związkami antymonu na wypalonym szkliwie, kilkakrotne wypalanie; stawianie pieca metodą zduńską dwa razy.
Wymiary: całego pieca nie są nieznane. Kafle gzymsowe (XVIII w.): wys. 15,5 cm, szer. 22,2 cm, głęb. 9,8 cm; kafle narożne (XIX w.): wys. 22 cm, średnica 21,5 cm, głęb. 6 cm. Orientacyjne wymiary tonda: średnica 28 cm, grubość 3,6 cm.
Proweniencja: Prusy, Piaski Sztumskie (niem. Sandhuben), gm. Dzierzgoń
Piec kaflowy, trójkondygnacyjny, na planie prostokąta. Dwie dolne, dziewiętnastowieczne kondygnacje mieszczące skrzynię paleniska domurowane do bocznych ścian pomieszczenia, które piec ogrzewał. Nadstawa o kształcie prostopadłościanu zbudowana z osiemnastowiecznych kafli ozdobionych malowanymi motywami rozetek w owalnych, zwisających medalionach, wazonów w kształcie urn z girlandami oraz dwoma medalionami portretowymi. Piec wieńczy naczółek o dekoracji barokowej złożonej z dwóch mięsistych ceowników, odwróconych tyłami i spiętych umowną klamrą. Nad nimi forma koguciego grzebienia, o strzępiastych małżowinach, z boku których wychodzą zwinięte, lancetowate listki. W naczółku monogram w medalionie, a poniżej data. Kafle gzymsowe, górne, środkowe i narożne, o profilu wałkowo-wklęskowo-wałkowym z uskokami, między podkładkami. Na nich dekoracja malowana, powtarzająca się, utworzona z dwóch, podwieszonych chust. Elementami charakterystycznymi w dekoracji chust są nieco miseczkowato załamane, wąskie fałdy z wewnętrznym drabinkowym podziałem oraz w największym obniżeniu kreskowe zaznaczenie gęstych, prawie pionowych i poziomych załamań fałd. Kafle białe, narożne formowane jak segmenty trzonów półkolumienek. Dolne o profilu bazy, górne przypominające głowice ze względu na reliefowe motywy lancetowatych liści umieszczonych pod ćwierć wałkową przewiązką gzymsu, również ozdobioną starannie odciśniętym motywem liści.
Z korespondencji z 24 kwietnia 1909 roku pomiędzy Conradem Steinbrechtem a Gustavem Sperlingiem, mieszkańcem Piasków Sztumskich, wynika, iż oferował on do zakupu kafle z pieca datowanego na rok 1898. Po ich zakupieniu w 1910 roku piec postawiono z 95 kafli i eksponowano w pomieszczeniu spichrzowym na Zamku Wysokim.
Do dzisiaj z całej bryły pieca zachowały się jedynie fragmenty kafla wypełniającego (inw. MZM/K/d/274) z malowanym motywem kaganka, środkowy fragment naczółka (inw. MZM/K/258) i kilka kafli gzymsowych (inw. MZM/K/495−499) ozdobionych motywem podwieszanej chusty, które pochodziły z pierwszego pieca z końca XVIII wieku. Ponadto z części dolnej zachowały się dziewiętnastowieczne, półokrągłe, białe kafle narożne: gładki, z cokołem i jeden ozdobiony reliefowymi motywami liści (inw. MZM/K/858/1−2). Nie zachowały się dwa, ciekawe tonda portretowe. Podobne tondo, ale nie tożsame z tymi z pieca z Piasków Sztumskich znajduje się obecnie w zbiorach Muzeum w Kwidzynie (inw. MK/S/141). Zostało ono zakupione w 1925 roku do zbiorów dawnego Muzeum Regionalnego (niem. Heimatmuseum) w Kwidzynie (inw. HMM, W/Pr. 71).
(oprac. dr B. Pospieszna)
