autor nieznany, 4. ćw. XVIII w.
technika: olejna, płótno, drewniana rama
wymiary: 48 x 38 cm
Pochodzenie: nieznane; wykazany w Inwentarzu Zamku Średniego w Malborku z 1894 r. (Pałac wielkich mistrzów, Sala Królewiecka), w ogólnej i nieprecyzującej informacji o znajdujących się tam 11 portretach wielkich mistrzów i elektorów.
Utrwalony na fotografiach wykonanych ok. 1895 r. (fot. Theodor Kuhn z Gdańska, w zbiorach Muzeum Gdańska) i ok. 1930 r. (fot. Fritz Krauskopf z Królewca, reprodukowana na pocztówkach).
Obraz przedstawia wielkiego mistrza zakonu niemieckiego w ujęciu popiersiowym (fot 1.). Imaginacyjny portret Plauena, był najprawdopodobniej wizerunkiem, który wprowadzał zmianę w utrwalonej od XVI w. tradycji przedstawiania tego najwyższego dostojnika zakonu niemieckiego. Wielki mistrz w białym płaszczu z krzyżem na lewym ramieniu, ukazany został bez nakrycia głowy, co było odstępstwem od tradycyjnej ikonografii, z długimi lekko kręconymi włosami opadającymi na ramiona. Cechą charakterystyczną jest też przepasanie piersi portretowanego wstęgą, na której zawieszony jest krzyż w formie stosowanej w zakonie od XVIII w.
Najpewniej ten zaginiony, anonimowy konterfekt Plauena stanowił inspirację dla anonimowego rysownika który powtórzył ten wizerunek w lekko zmodyfikowanej formie (dodanie dłoni trzymającej rękawicę). Kompozycja ta powielona w postaci litografii (fot. 2) autorstwa L.A. Zimmermana z Drezna (z ok. 1840 r.), publikowana wielokrotnie w różnych wydawnictwach przez całą 2 poł. XIX w., stanowi dziś dodatkowe źródło ikonograficzne mogące pomóc w odnalezieniu tego płótna.
(oprac. B. Butryn)
