proweniencja: Holandia
rytownik: Jacob Burghart; wydawca: Peter Groote, 1683 r.; nowe wydanie: Verlag Hermann Braams Norden in Norderney, l. 80. XIX w., wydawnictwo tzw. niszowe, czynne w l. 1874─1915.
materiał: miedzioryt; papier, farba drukarska
technika: miedziorytnicza; druk graficzny
napis: Jacob, Burghart faciebat | Petrus Grooten excudeb.
wymiary: wys. 487 mm, szer. 307 mm
dawny numer inwentarzowy: Inw. HMM 935
data utraty dzieła: po 1945 r.
Na marginesie inwentarza Heimat Museum Marienwerder (Muzeum Regionalnego w Kwidzynie) czerwonym atramentem zapisane nazwisko Heym, co sugeruje, iż dzieło wcześniej znajdowało się w prywatnej kolekcji Waldemara Heyma. Wartość grafiki 50 marek. Wpisu do księgi dokonano w 1926 roku.
Menno Simons z Fryzji (1496‒1561), początkowo kaznodzieja katolicki, następnie zwolennik Marcina Lutra i w końcu twórca i reformator odłamu ruchu religijnego anabaptystów, zwanego od jego imienia mennonitami. Jego dzieło to obszerna wykładnia Biblii „Dat Fundament des Christelycken leers” wydane w 1539 roku, w którym zawarł zasady nowego wyznania.
W sześciobocznej płycinie obwiedzionej szeroką, masywną ramą ukazany został portret starszego, brodatego mężczyzny, odzianego w strój kapłana, zapisującego gęsim piórem stronice księgi w zaciszu swego gabinetu. Zwrócony w lewo, ale patrzący na wprost, siedzi przy stole w fotelu z oparciem obitym kurdybanem.
Jego prawa dłoń trzymająca gęsie pióro leży na pustej stronie otwartej księgi, lewa opiera się na poręczy fotela. Z jego prawej strony znajduje się pojemnik z atramentem i gęsim piórem oraz stos grubych ksiąg z wystającymi tasiemkami zakładek, za nimi stoi duża księga Biblii otwarta na Ewangelii wg św. Łukasza (Luce. Cap. VII). Na ramie, w górnej części, napis w j. łacińskim ze skrótami wyrazowymi: „MENO SIMONIS. AET AT.LXVI.”. W dolnej: „M•D-C•L X X X III”, który przerwany został owalnym medalionem z symbolem słonecznym „I.H.S.” w ramie utworzonej z rollwerku przechodzącego w formy organiczne ornamentu chrząstkowo-małżowinowego.
Kartusz otoczony wąskimi taśmami zakończonymi chwostami. Na taśmach dewiza w j. łacińskim:
„SOLATIUM MEUM IESUS CHRISTUS, NATUS WIT=MARSUMI IN FRISIA Aō. M. CCCC. LXXXXVI, DENATUS, WUEST=FELDI Aō. CHR. M. D. LX.”(Nadzieję pokładam w Jezusie Chrystusie, narodzony w Witmarsum we Fryzji, Anno Domini 1496, zmarły w Wuestfeld w Roku Pańskim 1560).
Portret ustawiony został na masywnej, murowanej podstawie, na której umieszczono tablicę z dwuwierszem w j. niemieckim ze skrótami wyrazowymi typowymi dla epoki, z lewej:
„Aus diesem Kupffer=blat kanstu zwar, Leser, lesen,|Von was für Angesicht der MENNO feÿ gewesen:| Dafern Du aber wilt Sein’s Geistes Gaben seh’n, | So mustu unparthei’sch in seine Schrifften geh’n”; z prawej: „Da wirstu zweiffels=freÿ den Finger Gottes mercken, | Der diesen werthen Mann beliebte zu stäcken | und Kräfftig beÿ zu steh’n. Er war ein treuer Knecht | Im Wercke seines Herrn, und lebte schlecht u. recht.”
Analogiczne egzemplarze znajdują się w zbiorach Österreichische Nationalbibliothek w Wiedniu i w Rijksmuseum, Deutsches Buch- und Schriftmuseum w Lipsku.
Zob.: R. Steinberg, Die Schriftstellerin Emmi Lewald (1866-1946). Weibliche Autorschaft, Zeitgeist und Literaturmarkt, Köln, Weimar, Wien 2015, s. 164─165.
Analogia zob.: Hollstein’s Dutch and Flemish Etchings, Engravings and Woodcuts Ca. 1450-1700, 1949, Vol. IV.
https://picryl.com/media/simons-menno-d9f46a?zoom=true (dostęp 15.09.2020) w zbiorach Österreichische Nationalbibliothek (domena publiczna); https://www.europeana.eu/item/90402 (domena publiczna, dostęp 16.09.2020); https://www.europeana.eu/pl/item/08568/dokumente_html-obj67102494
(oprac. dr B. Pospieszna)
Inwentarz Heimat Museum Marienwerder, s. 84, poz. 935 (fragment).
Portret Menno Simmonsa (źródło: https://www.europeana.eu/portal/pl/record/90402/RP_P_Bl_5308.html).
