Renesansowa tarcza i hełm paradny

proweniencja: Europa Zachodnia

datowanie: 1535−1570

materiały i technika: stal, skóra; repusowanie kucie, nitowanie

kolekcja militariów T. Blella

Renesansowa tarcza i hełm typu morion. Tarcza o owalnym kształcie, wykuta ze stali i ozdobiona metodą repusowania. W jej środkowym punkcie umieszczono scenę ukazującą pięć postaci ubranych w zbroje antyczne. W tle widoczne są mury miasta. Wyobrażenie oddzielone jest od reszty tarczy ozdobnym sznurowaniem. Ornamenty wokół niego wykazują symetrię osiową względem prostej przebiegającej pionowo przez środek tarczy. Wśród nich dostrzec można postacie ludzkie, zwierzęta (smoki oraz ptaki), jak również motywy florystyczne. Brzeg tarczy wywinięty. Wzdłuż jego krawędzi znajduje się 25 nitów o okrągłych główkach służącymi przytrzymaniu od wewnętrznej strony skórzanej podszewki. Hełm w typie morionu gruszkowego z policzkami. Podobnie jak tarcza ozdobiony metodą repusowania. Z boku dzwonu przedstawiona scena z postaciami ludzkimi. Wzdłuż jego dolnej krawędzi umieszczono szereg 10 nitów o okrągłych główkach, których celem jest przytrzymanie paska od wyściółki. Rondo wąskie, prostopadłe względem dzwonu. Policzki o pofalowanym kształcie, również zdobione repusowaniem. Na ich skraju znajduje się po pięć nitów służących umocowaniu skórzanych pasków chroniących przed otarciami.

Tarcze oraz hełmy bogato zdobione metodą repusowania były szczególnie popularne w XVI wieku. Trwający w tamtym okresie renesans cechował się fascynacją kulturą oraz sztuką starożytną. Z tego względu wiele scen i ornamentów umieszczanych na tarczach oraz hełmach paradnych nawiązywała do mitologii oraz wydarzeń antycznych. Często noszone je wraz ze zbroją kostiumową starającą się oddać swoim kształtem kirys torsowy stosowany przez rzymskich oficerów. W ich wytwarzaniu przodowały warsztaty niemieckie oraz włoskie.

Tarcza oraz hełm pojawiają się razem na zdjęciu z 1896 roku przedstawiającym kolekcję militariów w Sali Dwukominowej Zamku Wysokiego. Jest to jedyne zdjęcie, na którym można dostrzec rzeczoną tarczę. Hełm natomiast przeniesiony został do gabloty, w której znajdował się w 1914 roku, będąc eksponowanym na podstryszu Wielkiej Komturii Zamku Średniego, a następnie w 1917 na podstryszu Infirmerii Zamku Średniego. W zachowanym do dnia dzisiejszego przedwojennym inwentarzu militariów hełm posiada numer 846 i podpisany został jako „Morion z repusowanymi postaciami 1535−71. Wartość 900 marek. Miejsce przechowywania – duża szafa na hełmy”. Tarcza natomiast jest prawdopodobnie zakupem w wysokości 300 marek i kryje się pod wpisem „Repusowana w żelazie ozdobna tarcza. Kupione od antykwariusza Justa w Lipsku grudniu 1895”.

(oprac. dr D. Gosk)